MUTAHHİR

Temizleyen, şirkten, kötülükten,manevi kirlerden temizleyen

Hani Kendisi'nden bir güvenlik olarak sizi bir uyuklama bürüyordu. Sizi kendisiyle tertemiz kılmak, sizden şeytanın pisliklerini gidermek, kalplerinizin üstünde (güven ve kararlılık duygusunu) pekiştirmek ve bununla ayaklarınızı (arz üzerinde) sağlamlaştırmak için size gökten su indiriyordu. (Enfal Suresi, 11)

İnsan çeşitli acizliklerle yaratılmış bir varlıktır. Hayatı boyunca hatalar yapar. Elbette ki mümin elinden geldiğince bunlardan sakınır; Allah'ın dinini uygulama konusunda hata işlememeye ve günaha girmemeye gayret gösterir. Ancak, Allah'ın aciz bir kulu olduğu için, hatasız yaşaması mümkün değildir. Nitekim bu gerçek bir Kuran ayetinde şöyle haber verilmektedir:

Eğer Allah, kazandıkları dolayısıyla insanları (azab ile) yakalayıverecek olsaydı, (yerin) sırtı üzerinde hiçbir canlıyı bırakmazdı, ancak onları, adı konulmuş bir süreye kadar ertelemektedir. Sonunda ecelleri geldiği zaman, artık şüphesiz Allah kendi kullarını görendir. (Fatır Suresi, 45)

Bu İlahi hüküm gereği, Allah'ın kullarından beklediği tavır, hatasızlık ya da günahsızlık değildir. Müminden beklenen Allah'ın hoşnutluğunu araması ve sınırlarına dikkat etmesi ancak işlediği tüm hata ve günahlar için Allah'a yönelmesi ve O'nun rahmetine sığınmasıdır. Bundan sonra Kuran'da bildirildiğine göre Allah onun nefsinin pisliklerini giderecek, onu günahlarından arındıracaktır. Çünkü Allah iman eden kullarını tertemiz kılmak istemektedir. Rabbimiz bunu bir ayette şöyle haber verir:

... Ey Ehl-i Beyt, gerçekten Allah, sizden kiri (günah ve çirkinliği) gidermek ve sizi tertemiz kılmak ister. (Ahzab Suresi, 33)

İnsan büyük günahlar işlemiş, büyük isyankarlıklar yapmış, Allah'a ve dine aykırı uzun bir hayat geçirmiş olabilir. Ancak Allah o denli geniş bir rahmet sahibidir ki, tek bir samimi tevbeyle kişiyi geçmişin tüm günahlarından arındırabilir. Hatta en ağır günahları işleyen, Allah'a ve elçisine savaş açmış olan kafirleri ve münafıkları bile, eğer samimi bir kalp ile Kendisi'ne yönelirlerse bağışlayacağını ve kötülüklerinden arındıracağını bildirmiştir. Ayetlerde şöyle buyrulur:

Gerçekten münafıklar, ateşin en alçak tabakasındadırlar. Onlara bir yardımcı bulamazsın. Ancak tevbe edenler, ıslah edenler, Allah'a sımsıkı sarılanlar ve dinlerini katıksız olarak Allah için (halis) kılanlar başka; işte onlar mü'minlerle beraberdirler. Allah mü'minlere büyük bir ecir verecektir. (Nisa Suresi, 145-146)

Bu hükümler Allah'ın kullarına olan sonsuz rahmetinin tecellileridir. Kuşkusuz kullarını, O'ndan başka şirkten, kötülükten, manevi kirlerden temizleyecek yoktur. Allah, merhametlilerin en merhametlisidir.

MUVEFFİ

Ahdini yerine getiren, tastamam veren, ödeyen

Artık onların tapmakta oldukları şeyler konusunda, sakın kuşkuda olma. Daha önceleri, ataları nasıl tapıyor idiyseler, bunlar da ancak böyle tapıyorlar. Şüphesiz Biz, onların paylarını eksiltmeksizin onlara ödeyecek olanlarız. (Hud Suresi, 109)

İnsanın yaşamı boyunca her yaptığı her düşündüğü Allah Katında yazılır. En ufak bir ayrıntı bile unutulmaz. Ayete göre yapılan iş, "...gerçekten bir hardal tanesi ağırlığında olsa da, (bu,) ister bir kaya parçasından ya da göklerde veya yer(in derinliklerinde) de bulunsa bile, Allah onu getirir (açığa çıkarır). Şüphesiz Allah, latif olandır, (herşeyden) haberdardır." (Lokman Suresi, 16)

Hesap günü gelince ise herkes kendi amel defterinden neyi hazırladığını öğrenir ve buna uygun olarak da karşılık görür. Allah Kuran'da şöyle bildirir:

O gün insanlar, amelleri kendilerine gösterilsin diye, bölük bölük fırlayıp-çıkarlar. Artık kim zerre ağırlığınca hayır işlerse, onu görür. Artık kim zerre ağırlığınca bir şer (kötülük) işlerse, onu görür. (Zelzele Suresi, 6-

O gün kitaplardaki ameller, hesap günü için özel olarak hazırlanmış duyarlı terazilerde tartılır. Allah'ın adaleti karşısında kimse zerre kadar haksızlığa uğratılmaz.

Biz ise, kıyamet gününe ait duyarlı teraziler koyarız da artık, hiçbir nefis hiçbir şeyle haksızlığa uğramaz. Bir hardal tanesi bile olsa ona (teraziye) getiririz. Hesap görücüler olarak Biz yeteriz. (Enbiya Suresi, 47)

Dünya hayatında yapılan her amel, en küçük ayrıntılar bile eksik kalmaksızın bu tartıya konulur. Kişiye verilecek karşılık bu hassas terazinin ağır bastığı tarafa göre olur.

İşte, kimin tartıları ağır basarsa,
Artık o, hoşnut olunan bir hayat içindedir.
Kimin tartıları hafif kalırsa,
Artık onun da anası (son durağı "haviye"dir (uçurum).
Onun ne olduğunu (mahiyetini) sana bildiren nedir?
O, kızgın bir ateştir. (Kaaria Suresi, 6-11)

Böylelikle herkesin yaptıklarının karşılığını tam olarak alması ile birlikte Allah'ın adaleti yerini bulur. Diğer yönden Allah'ın insanlara dualarına ve amellerine göre karşılık vermesi dünyada da tecelli eder. Ne var ki bu, müminler için büyük bir lütufken, inkarcılar için ise korku verici bir tuzaktır. Allah ayetlerinde bu aldanışı şöyle bildirir:

Kim dünya hayatını ve onun çekiciliğini isterse, onlara yapıp ettiklerini onda tastamam öderiz ve onlar bunda hiçbir eksikliğe uğratılmazlar. İşte bunların, ahirette kendileri için ateşten başkası yoktur. Onların onda (dünyada) bütün işledikleri boşa çıkmıştır ve yapmakta oldukları şeyler de geçersiz olmuştur. (Hud Suresi, 15-16)

MÜBEŞŞİR

Müjdeleyen

İşte Allah, iman edip salih amellerde bulunan kullarına böyle müjde vermektedir. De ki: "Ben buna karşı yakınlıkta sevgi dışında sizden hiçbir ücret istemiyorum." Kim bir iyilik kazanırsa, Biz ondaki iyiliği artırırız. Gerçekten Allah, bağışlayandır, şükredene karşılığını verendir. (Şura Suresi, 23)

Kuran'da bildirilen mümin alametlerini gösteren, Allah'a hiçbir şeyi şirk koşmayan ve Allah'ın seçip beğendiği din ahlakına sonuna dek sadık kalarak iman eden salih kullar, dünyada ve ahirette alacakları karşılıklarla müjdelenmişlerdir. Allah'ın ayetleriyle bildirdiği bir müjdesi şöyledir:

Rableri onlara Katından bir rahmeti, bir hoşnutluğu ve onlar için, kendisine sürekli bir nimet bulunan cennetleri müjdeler. (Tevbe Suresi, 21)

Bir başka ayette ise müminlere bir müjde olarak şu hüküm bildirilmektedir:

Müjde, dünya hayatında ve ahirette onlarındır. Allah'ın sözleri için değişiklik yoktur. İşte büyük 'kurtuluş ve mutluluk' budur. (Yunus Suresi, 64)

Allah Kuran'da müminleri, melekler vasıtasıyla da müjdelediğini açık ve net olarak bildirmiştir:

Şüphesiz: "Bizim Rabbimiz Allah'tır" deyip sonra dosdoğru bir istikamet tutturanlar (yok mu); onların üzerine melekler iner (ve der ki "Korkmayın ve hüzne kapılmayın, size vadolunan cennetle sevinin. Biz, dünya hayatında da, ahirette de sizin velileriniziz. Orda nefislerinizin arzuladığı herşey sizindir ve istediğiniz herşey de sizindir. Çok bağışlayan, çok esirgeyen (Allah)tan bir ağırlanma olarak." (Fussilet Suresi, 30-32)

Sonsuz mutluluk ve sevinç kaynağı olan cennetin yanı sıra Allah dünya hayatında da mümin kullarına pek çok müjde verir. Kuran'da bu müjdeler sayılmış ve Allah'ın dualara nasıl icabet ettiği örneklerle tarif edilmiştir.

Allah, peygamberlere azgınlıkla başkaldıran kavimlerin yerle bir edileceği müjdesini ayetlerde haber verildiği üzere önceden vermiştir. Ayrıca Allah Kendisi'ne dua ederek evlat isteyen peygamberlerin dualarını kabul etmiş, Hz. Zekeriya'yı Hz. Yahya ile, Hz. Meryem'i Hz. İsa ile, Hz. İbrahim'i de Hz. İshak ve Hz. Yakup'la müjdelemiştir. Ayetlerde şöyle buyrulmaktadır:

(Allah buyurdu "Ey Zekeriya, şüphesiz Biz seni, adı Yahya olan bir çocukla müjdelemekteyiz; Biz bundan önce ona hiçbir adaş kılmamışız." (Meryem Suresi, 7)

Biz de onu halim bir çocukla müjdeledik. (Saffat Suresi, 101)

MÜBEYYİN

Açıklayan

İşte Allah, size ayetlerini böyle açıklar; ki akıl erdiresiniz. (Bakara Suresi, 242)

İnsan, neden yaratıldığını, ne yapması gerektiğini ve öldükten sonra ne ile karşılaşacağını, sadece Allah kendisine açıkladığı için bilebilmektedir. Yoksa insan, Allah'ın indirdiği kitaplar, gönderdiği elçiler ve onlar kanalıyla açıklanan bilgiler olmasa, son derece çaresiz, aciz ve korku dolu bir bekleyiş içinde yaşamak zorunda kalırdı. Halbuki kullarına karşı çok şefkatli ve merhametli olan Allah, tüm sorularının cevabını insanlara gönderdiği kitabıyla açıklamış ve onları içine düşecekleri çaresizlikten kurtarmıştır.

Yapılan tüm bu açıklamalar müminlere adeta hayat verir. Nitekim Allah'ın gerek elçiler, gerekse indirdiği kitaplar aracılığı ile gösterdiği yollar, yasakladığı ya da tavsiye ettiği şeyler, yaptığı uyarı ve çağrılar, dikkat çektiği tüm konular sadece insanların kurtuluşu ve Allah'ın huzurunda sevinç dolu bir hesap vermeleri içindir.

Kulları için dünyada ve ahirette zulüm istemeyen Yüce Allah, onları sonsuz azaptan kurtaracak olan bütün çıkış yollarını detaylı olarak tarif etmiş, insanın kulluğunu yerine getirmek için bilmesi gereken her konuyu açıklamıştır. Ayrıca kendilerinden öncekilerin hatalarını tekrarlamamaları için insanlara geçmiş kavimlerden de örnekler vermiş ve doğru yolu bulabilmeleri için peygamberlerin hayatlarından bilgiler iletmiştir. Öyle ki, insanlar, bilmeye asla güç yetiremeyecekleri ve sonsuza kadar da öğrenemeyecekleri birtakım olayları ve konuşmaları da ancak Allah'ın kitabındaki açıklamalardan öğrenebilmişlerdir. Örneğin hiç kimse Hz. Musa'nın kutsal vadi olan Tuva'da Allah'la olan konuşmasına şahit olmamıştır ve bugün hiçbir insan, tarihi bir bilgiyle bu olayı öğrenme imkanına sahip değildir. Ama Allah Kuran'da bizlere bu konuşma ilgili bazı detayları açıklamıştır. Böylece asırlar önce, Rabbimiz'in karşısında tek başına olduğu bir anda, Hz. Musa'ya söylenen sözler, kıyamete kadar yaşayacak her insana kelime kelime ulaşmaktadır. Bunu haber veren ayetlerde şöyle buyrulmaktadır:

Musa'ya o işi (ilahi vahyi verip) gerçekleştirdiğimiz zaman, sen (Tur'un) batı yanında değildin ve (buna) şahid olanlardan da değildin. Ancak Biz birçok nesiller inşa ettik de onların üzerinde (nice) ömür(ler) uzayıp geçti. Ve sen Medyen halkı içinde yaşayıp da ayetlerimizi onlardan okuyarak öğrenmiş değilsin. Ancak (bu bilgileri sana) gönderen Biziz. (Musa'ya) Seslendiğimiz zaman da, sen Tur'un yanında değildin... (Kasas Suresi, 44-46)

İnsanların Allah'ın kitabını okuyup öğrenmeleri dışında hiçbir bilgi edinme imkanlarının olmadığı konulardan biri de ahiret hayatıdır. Ölümden sonra bir hayat olduğu, dünyada geçen sürenin ise sadece bu hayata bir hazırlık safhası olduğu Kuran'da haber verilmektedir. Aksi takdirde insanlar sadece dünyaya ait bilgilerle yetinmek zorunda kalacak ve ölümden sonra ne olacağıyla ilgili en ufak bir fikirleri dahi olmayacaktı. Bunlar Allah'ın kullarına açıkladığı konulara sadece birkaç örnektir. Rabbimiz, Kuran aracılığıyla insanlara ihtiyaçları olan herşeyi açıklamıştır. Ayette şöyle buyrulmaktadır:

... (Bu Kur'an) düzüp uydurulacak bir söz değildir, ancak kendinden öncekilerin doğrulayıcısı, herşeyin 'çeşitli biçimlerde açıklaması' ve iman edecek bir topluluk için bir hidayet ve rahmettir. (Yusuf Suresi, 111)

Kuşkusuz Allah'ın bize açıkladıklarından başka bizim hiçbir bilgimiz yoktur.

MÜDEBBİR

İdare eden, yöneten, bütün yaratılmışları düzenle ve dengeyle idare eden ve birbirine yardımcı eden

Şüphesiz sizin Rabbiniz, altı günde gökleri ve yeri yaratan, sonra arşa istiva eden, işleri evirip-çeviren Allah'tır.... (Yunus Suresi, 3)

Allah tüm kainatı kontrol altında tutar. O'nun haberi olmaksızın tek bir atom bile hareket etmez. Allah, bir toz zerresinden, boşlukta hızla yol alan gezegenlere ve insan gözünün asla göremeyeceği mikro alemde yaşayan milyarlarca canlıya kadar herşeyin üzerinde idareci olan tek güçtür. Allah'ın izniyle ayakta duran gökyüzü, içinde bulunan milyarlarca yıldız, birbiri ardınca ilerleyen gezegenler ve Güneş, tam bir teslimiyetle Allah'a boyun eğmişlerdir. Evrendeki kusursuz düzen, tüm varlıkların düzenini, intizamını an an kontrol eden ve herşeyin üzerinde olan bir gücün varlığını bize kanıtlar. Bu, Allah'ın kusursuz yaratmasıdır.

Yeryüzüne bakıldığında da yine olağanüstü bir intizamla karşılaşılır. Her canlıya Allah belli görevler vermiştir. Bunlar kendilerine verilen görevleri bir gün, bir dakika bile aksatmadan yerine getirirler. Örneğin ağaçlar mutlaka havadaki karbondioksiti alıp yerine oksijen vermek zorundadırlar. Toprak, mutlaka içinden canlıların yiyeceği çeşit çeşit rızık çıkarır. Gökten yağan yağmur, mutlaka belli bir hızda ve belli bir miktarda yağar, şimşeğin arkasından mutlaka gök gürültüsü gelir. Doğadaki denge her zaman korunur, birileri ölürken mutlaka yenileri dünyaya gelir. Tüm varlık alemini yaratan Allah, her bir varlığa kendi görevini ilham ederek yaşamlarını sürdürmelerini sağlar.

Allah yarattığı tüm canlıların vücutlarını da büyük bir dengeyle ve düzenle idare eder, tüm organları birbirine yardımcı kılar. Söz gelimi insan vücudunun fonksiyonlarının tamamına yakını, insanların bilgisi ve kontrolü dışındadır. Hiç kimse kalbinin atmasını ya da bağırsaklarının yediklerini özümsemesini sağlayamaz. Kanındaki akyuvarların mikroplara karşı verdiği savaştan haberi bile olmaz. Vücudunu oluşturan hücrelerdeki sayısız kimyasal işlemlerin ne farkındadır, ne de bunları denetleyebilir.

Aynı vücudundaki bu iç faktörler gibi, insanın yaşamının bağımlı olduğu sayısız dış faktör de vardır. Ve bu milyonlarca dış faktörden her birini Allah büyük bir düzenle ve dengeyle uyum içinde yönetmektedir.

Eğer bazı insanların iddia ettiği gibi Allah dünyayı yaratıp bırakmış olsaydı, kuşkusuz herşey daha o an korkunç bir bozulmaya uğrardı. Gerçek şu ki iç içe geçmiş bunca sistemi ancak Yaratıcımız olan Allah korumakta ve kainat ancak Rabbimiz'in idaresiyle varlığını sürdürebilmektedir. Çünkü Allah kainatın gerçek sahibidir, yaratılışı O'na ait olduğu gibi yönetimi de yalnızca O'na aittir. Bu konuya Kuran'da şöyle dikkat çekilir:

Şüphesiz Allah, gökleri ve yeri zeval bulurlar diye (her an kudreti altında) tutuyor. Andolsun, eğer zeval bulacak olurlarsa, Kendisi'nden sonra artık kimse onları tutamaz. Doğrusu O, Halim'dir, bağışlayandır. (Fatır Suresi, 41)